PRCH zaapelowała do Prezydenta RP

Polska Rada Centrów Handlowych w imieniu branży skierowała do Kancelarii Prezydenta RP apel z wnioskiem o wystąpienie do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności art. 15ze ustawy covidowej z dnia 2 marca 2020 r. oraz art. 1 pkt. 10 i 11 (art. 15ze1) i art. 7 nowelizowanej ustawy uchwalonej przez Sejm w dniu 24 czerwca 2021 roku z Konstytucją, w szczególności z artykułami 2, 21 ust. 1 i 2, 64, 20 w zw. z 22, 31 ust. 3 oraz 32. Przyjęte rozwiązania są sprzeczne z podstawowymi zasadami obowiązującymi w ustroju społeczno-gospodarczym funkcjonującym w Polsce tj. sprawiedliwości społecznej, ochrony własności, wywłaszczenia bez celu i odszkodowania, ochrony własności, zasady swobody działalności gospodarczej, równości wobec prawa. Niestety kolejny apel został zignorowany i Prezydent podpisał ustawę.

 Apelowi towarzyszyła szczegółowa analiza prezentująca wątpliwości natury prawnej odnośnie uchwalonych przez Parlament przepisów oraz ich adekwatności do sytuacji całego sektora handlowego. Ponownie wskazano, że wprowadzony art. 15ze ustawy covidowej i jego nowelizacja (art. 15ze1 i art. 7) nie były konsultowane z sektorem nieruchomości handlowych, pomimo wcześniejszych licznych apeli do przedstawicieli rządu, Sejmu i Senatu oraz Prezydenta RP. Branża sektorze centrów handlowych jest jedyną gałęzią gospodarki, w której działalność rząd tak głęboko zaingerował odgórnymi decyzjami ustawowymi. Decyzje zostały podjęte bez merytorycznego uzasadnienia, analizy sytuacji sektora oraz rozwiązań przyjętych w innych krajach. Nie przyznano także symetrycznej rekompensaty stronie poszkodowanej, czyli wynajmującym (właścicielom i zarządcom centrów handlowych).

Ochrona czynszowa najemców w uchwalonym kształcie narusza podstawowe prawa określone w Konstytucji RP, na co wskazywano także podczas posiedzeń komisji sejmowej i senackiej, które zajmowały się nowelizacją ustawy. Art. 15ze oraz art. 15ze1 i art. 7 wprowadzają regulacje, które w opinii wielu ekspertów prawa są niezgodne z obowiązującymi przepisami i Konstytucją RP, gdyż stanowią bezprawną interwencję państwa w umowy gospodarcze między dwoma podmiotami, są selektywne, dyskryminujące i nierówno traktują przedsiębiorstwa, a także naruszają zasadę niedziałania prawa wstecz. Co więcej, wprowadzane rozwiązania mogą stanowić niedozwoloną pomoc publiczną, a to może skutkować koniecznością zwrotu przyznanego wsparcia. W procesie prac nad nowelizacją ustawy covidowej doszło też do licznych uchybień.

Branża centrów handlowych została wyjątkowo niesprawiedliwie potraktowana w okresie pandemii – wielokrotnie ograniczano działalność centrów handlowych bez konsultacji i analizy danych epidemicznych. Wprowadzano niekonsultowane z sektorem rozwiązania prawne, w konsekwencji których właściciele i zarządcy centrów zostali ustawowo (art. 15ze) pozbawieni wpływów z czynszów za prawie pół roku. Skutkowało to utratą ponad 4 mld złotych. Warto zaznaczyć, że właściciele i zarządcy centrów dobrowolnie przeznaczyli kolejne 2 mld zł na czasowe rabaty czynszowe dla najemców – tym samym łącznie stracili ponad połowę swoich rocznych przychodów. Jednocześnie wynajmujący zostali wykluczeni z tarczy pomocowej PFR oraz pozbawieni innych form wsparcia. W konsekwencji właściciele centrów handlowych są w bardzo trudnej sytuacji finansowej z miliardowymi zobowiązaniami wobec banków, należnościami publiczno-prawnymi i bieżącymi kosztami utrzymania nieruchomości, które nie zostały objęte jakąkolwiek „abolicją”. A przecież centra handlowe są ważną częścią polskiej gospodarki oraz stanowią jeden z najważniejszych kanałów sprzedaży detalicznej w naszym kraju. Zatrudnienie w nich znajduje ponad 400 tys. osób, które wpłacają do budżetu państwa rocznie ok. 6,8 mld zł z tytułu PIT i składek na ubezpieczenie społeczne. Wpływy z tytułu VAT wynoszą ok. 21 mld zł, a budżety państwa i samorządów są zasilane każdego roku kwotą 2,4 mld zł z tytułu CIT, podatku od nieruchomości i innych.

Jednocześnie w drodze uchwalonych regulacji (art. 15ze i obecnie przyjęty art. 15ze1) każdy z najemców otrzymał jednolitą pomoc niezależnie od faktycznej sytuacji finansowej. Jest to zaskakujące rozwiązanie, gdyż podczas przyznawania wsparcia z tarcz rządowych i PFR analizuje się spadek obrotów. Warto zwrócić uwagę na strukturę najemców centrów handlowych: ponad połowa z nich to wielkie międzynarodowe korporacje, kolejne 40% to polskie sieci, w tym duże firmy notowane na giełdzie, a jedynie 10% stanowią mali, lokalni przedsiębiorcy, którzy najbardziej ucierpieli. Nie wszyscy z tej grupy potrzebują jednakowego wsparcia. Niektóre z tych firm nawet w okresie pandemii, gdy tylko mogły działać, notowały bardzo dobre wyniki w zakresie obrotów. Warto również zaznaczyć, że ponad połowa z około 570 centrów handlowych działających w Polsce należy do polskich właścicieli.

Według deklaracji najważniejszych osób w państwie Polska winna być krajem „równych szans i równości wobec prawa”. Dlatego jesteśmy głęboko poruszeni i zaniepokojeni faktem, że regulacja nie została skierowana do zaopiniowania przez Trybunał Konstytucyjny, gdy deklaracje nie znajdują pokrycia w czynach.